انشا درسی است که در صورت اعتنا واعتلا ، انقلابی در آموزش و پرورش کشور ایجاد می‌کند و فرهنگ جامعه را به شکل جهشی ، ارتقای درجه می‌دهد .
استفاده از پنج حس برای نوشتن انشا لازم است و باید این پنج حس در دانش آموز تقویت شود . کار انشا این است که به شاگرد بگوید خوب ببین ، خوب بشنو ، خوب لمس کن ، خوب بچش وخوب استشمام کن .
با انشا می‌توانیم درد‌ها و خواسته‌های جوانان را کشف کنیم و با دادن موضو عات در مان گر آنها را درمان کنیم .
کار انشا پرورش فکر وانسان‌های متفکر است . انشا مادر دروس است . اگر مادر ضعیف باشد ، بچه‌های ضعیف و ناقصی تحویل می‌دهد . پرورش انسان‌های محقق و پژو هشگر به عهد ه‌ی درس انشاست .
انشا در واقع همان مهارت دانش آموز در امر نوشتن است که با بکار گیری واژه‌ها و کلمات ، جملات وعبارات زیبایی با توجه به قواعد دستور زبان می‌نویسد وبا نوشته‌ی خود اندیشه‌‌‌ای را ارائه می‌دهد.
بین مهارت نوشتن ودیگر مهارت‌های آموزش زبان فارسی رابطه‌ی معنا داری وجود دارد و لذا برای ایجاد مهارت نوشتن به پرورش مهارت در گوش دادن ، صحبت کردن ، خواندن و تفکر باید توجه کرد .
مهارت در نوشتن انشا نشا نه‌ی تکامل در زبان آموزی است ، اگر فردی نتواند دیده‌ها و شنیده‌ها و اندیشه‌های خود را بر اساس قواعد نگارش بنویسد ، در واقع به هدف زبان آموزی دست نیافته است .
انشا روح آموزش وپرورش است نگذاریم این این روح نا دیده گرفته شود .
انشا
انشا از ریشه‌ی نشاء به معنای خلق كردن و پدید آوردن چیزی كه تا كنون وجود نداشت و توسط ما وجود پیدا می‌كند.
انشا در اصطلاح نوشته‌‌‌ای است كه نویسنده آن را از ذهنیات خود و گنجینه‌ی واژگان ذهن خویش انتخاب كرده و نگارش می‌كند.
انشا به معنی 1) آفریدن، ایجاد كردن 2) ابتدا كردن، آغاز كردن 3) از خود چیزی گفتن، خواندن و آوردن شعر از خود 4) سخن پردازی، سخن آفرینی
5) نوشته‌‌‌ای مترسلانه‌ی فصیح و بلیغ، دیوان، وزارت و اداره‌‌‌ای كه مكاتبات دولتی در آنجا صورت
می‌گرفت.
نگارش
نگارش به معنی نگاشتن می‌باشد. به هر نوع نوشتنی و نگاشتن هرچیزی را نگارش می‌گویند.
نوشتن یك حرف تا یك مقاله‌ی علمی‌فیزیكی یا شیمی، نوشتن با چوب كنار دریا نیز نگارش است.
یك نامه‌ی اداری یك متن نگارشی است چون قالب دارد.
نگارش نوشتن فعال است كه می‌توان آن را به دو دسته تقسیم نمود:
1)نگارش ساده 2) نگارش پیشرفته(به نگارش پیشرفته انشا می‌گویند)
انشا به معنی ادبی بودن و كاربرد آرایه‌ها و صناعات ادبی است. آنچه كه ما را بیشتر از حال و هوای خودمان خارج می‌كند و تفكر و تخیل را پرورش می‌دهد به انشا نزدیكتر است ولی آنچه كه به زبان مردم نزدیكتر باشد نگارش است.
مراحل نوشتن
1)غیرفعال( رونویسی )
2)نیمه فعال( املا )
3)فعال( نگارش ) كه خود به دو دسته ساده و پیشرفته تقسیم می‌شود.
ویژگی‌های انشا
روح دارد، زنده است،ارتباط برقرار می‌كند، میان خودش و مخاطب به یگانگی می‌رسد، دوام دارد و ماند گار است.
سه مرحله‌ی اساسی برای انشا:
1)مرحله‌ی پیش از نوشتن
2)مرحله‌ی حین نوشتن
3)مرحله‌ی پس از نوشتن
مرحله‌ی پیش از نوشتن
قبل از نوشتن كودك در ابهام به سر می‌برد و ابهام ترس آور است. بزرگ ترین مشكل در نوشتن، شروع آن است پس باید بن بست نوشتن را در هم شكست.
با مطالعه، گفت و گو، مشاهده، فضا سازی، ایجاد شبكه‌ی خورشیدی می‌توان گام‌های موثری در این راه برداشت.
مطالعه ابزاری برای روشن كردن ذهن است.
بعضی از موضوعات احساسی احتیاج به مشاهده دارد زیرا حس كردن و لمس كردن مهم تر از فقط شنیدن است.
فضا سازی كه موجب آمادگی ذهنی می‌شود.
شبكه خورشیدی نیزیكی از راه‌های موثر برای انشا است .
مرحله حین نوشتن
در هنگام نوشتن آرامش ایجاد شود، توضیح داده نشود زیرا سیالی فكر به هم می‌خورد به قول اریكسون:
(راهنمایی نكنید، همدلی كنید)
معلم نیز با دانش آموزان شروع به نوشتن كند، ولی اولین نفر نباشد كه می‌خواند.
اول در دفتر بنویسد بعد در كتاب وارد نماید
مرحله پس از نوشتن
1) بعد از نوشتن هر دانش آموز می‌تواند متن خودش را بخواند.
2) دانش آموز دیگری می‌تواند، انشای دوستش را بخواند.
3) نوشته‌های آنان را با هم عوض كرده و از آنها می‌خواهیم تا انشای یكدیگر را بخوانند و نظر خویش را در پایین ورقه بنویسند.
4) انشای خود را در مراسم صبحگاهی بخوانند.
5) انشای خود را روی دیوار كلاس نصب كنند.
6) از دانش آموزان دعوت می‌شود انشای خود را در دفتر نزد همكاران بخوانند.
7) مطالب نوشته شده را برای روز نامه، مجلات و صدا و سیما ارسال كنند.
8) دفتری تحت عنوان (كتاب ما، كتاب همه) تهیه شود.
مواردی كه در بررسی انشای دانش آموزان باید در نظر داشته باشیم
1) زیبایی‌های انشای دانش آموزان را در كلاس بیان نماییم. پس ابتدا موارد مثبت نوشته‌ها را ذكر كنیم سپس به موارد اشتباه بپردازیم.
2) هیچ گاه انشای دانش آموزی را با انشای دانش آموز دیگر مقایسه نكنیم.
3) هیچ گاه انشای دانش آموز را با اندوخته‌های ذهنی خود مقایسه نكنیم.
4) به نكات نگارشی و ساختار جمله‌ها توجه كنیم.
5) به دانش آموزان دیگر اجازه دهیم در بیان قوت و ضعف یك نوشته اظهار نظر نمایند به گونه‌‌‌ای كه به نویسنده‌ی آن از لحاظ روحی لطمه‌‌‌ای وارد نشود.
6) وقتی متن انشا توسط دانش آموز قرائت شد معلم حتما آن نوشته را پس از قرائت نزد خود بررسی نماید.
7) انشا خلاقیت است. كمیت نوشته مهم نبوده بلكه كیفیت آن مد نظر می‌باشد.
معیارهای ارزشیابی انشا
1) زیبا، زنده و متفاوت نوشتن
2) درك كردن موضوع
3) دارا بودن شروع و پایان مناسب
4) پاكیزه نوشتن
5) رعایت بند نویسی و جمله (علائم نگارشی)
آموزش انشا
1) نوشتن پاره موضوع
(پاره موضوع‌ها شروع را آسان كرده و گرد آوری اطلاعات را راحت می‌كند. )
2) نوشتن جمله برای هر پاره موضوع
3) اصلاح جملات از نظر نگارشی
4) مرتب كردن جملات در هر پاره موضوع
5) مرتب كردن همه‌ی جملات
6) نوشتن جملات مرتب شده از روی تابلوی كلاس و خواندن آن
تا این قسمت از بحث ما پیرامون آموزش انشا در كلاس انجام می‌شود كه ممكن است دو جلسه نیز به طول انجامد.
در منزل نوشتن موضوع توسط فراگیران به كمك همین نوشته‌ها با استفاده از ضرب المثل‌ها، سخنان بزرگان
آرایه‌های ادبی از طریق تحقیق صورت می‌گیرد.
راهكارهایی جهت تقویت نگارش و انشا
1) تقویت بیان شفاهی و مهارت‌های زبان آموزی
2) پیدا كردن كلمات مترادف، متضاد برای افزایش گنجینه‌ی لغات
3) تمرین برای پیدا كردن كلمات هم قافیه
4) جمله سازی به صورت شفاهی و مسابقه به صورت كامل كردن جمله به صورت شفاهی
5) تكمیل جملات ناقص
6) ساختن جمله با توجه به تصاویر و نوشتن انشای ساده در مورد یك تصویر (قصه‌های تصویری)
7) دادن چند كلمه و به كار بردن آنها در جمله و یا به صورت پیوند مضحك
8) خواندن داستان و بیان شفاهی
9) خلاصه كردن یك متن یا داستان
10) بازنویسی یك داستان به صورت تغییر شخصیت‌های داستان
11) تكمیل یك متن نیمه تمام
12) خاطره نویسی
13) گزارش نویسی
14) تكمیل داستان نیمه تمام
15) دادن موضوعات ملموس در ارتباط با زندگی كودك
16) انشای مصور: درباره‌ی موضوعی جست و جو كنند، تصویر پیدا كنند و درباره‌ی آن بنویسند.
17) نقاشی: موضوعی برای نقاشی بدهیم، بعد از روی نقاشی داستان بنویسند.
18) استفاده از احساس: از دانش آموزان بخواهیم چشمان خود را ببندند و خود را مثلا در یك فصل از سال تصور كنند، سپس احساس و حالات خود را بنویسند.
19) تصاویر مبهم: این تصاویر به دانش آموزان داده شود و در مورد تصاویر آنچه در ذهن دارند بنویسند.
20) مسابقه: موضوعی به دانش آموزان داده و از آنها بخواهیم در مورد موضوع صحبت كنند.
21) نوشتن انشا به صورت گروهی: موضوعی به بچه‌ها داده سپس از آنها می‌خواهیم تك تك جمله‌هایی درباره‌ی آن بگویند و روی تخته بنویسند سپس از آنان می‌خواهیم با استفاده از این جملات انشا بنویسند.
22) یك شی مانند یك دفتر، كتاب، مداد،... را در دست گرفته و از دانش آموزان می‌خواهیم در مورد آن هر چه می‌دانند جمله بگویند.
23) دانش آموزان را به محیط خارج از كلاس برده و از آنها می‌خواهیم مشاهدات خود را نقاشی كنند و درباره‌ی مشاهدات خود هرچه می‌توانند جمله بنویسند. هرگروه جملات خود را در ورقه بنویسد. هنگام نوشتن معلم نظارت كند، بعد از گروه‌ها بخواهد جملات خود را بخوانند سپس بهترین جمله‌ها را روی تابلو نوشته شود و به طور منظم به هم ربط داده شود تا متن انشایی توسط همه‌ی دانش آموزان تهیه شود.
24) وقتی كلاس را نمی‌توان به باغ برد باغ را به كلاس آورد حتی اگر این باغ، تصویر، صدا، یا تنها ماكت باغ باشد. تصاویر زیبا و پخش صدا در كلاس به دانش آموزان شادابی و نشاط و تفكر قشنگ می‌دهد.
هفت گام اساسی تا انشا نویسی
همیشه در كلاس با دو گروه دانش آموز روبه رو هستیم آنهایی كه با كتاب و قصه آشنایی دارند و آنهایی كه خیلی با كتاب یا قصه خوانی ارتباط ندارند لذا باید كار را با قصه خوانی شروع كنیم.
گام اول
قصه خوانی برای بچه‌ها: در اولین جلسه از بچه‌ها می‌خواهیم به داستان گوش دهند سپس از آنها می‌خواهیم برای جلسه‌ی بعد صحنه‌‌‌ای از آن داستان را نقاشی كنند و با خود بیاورند بعد از بررسی نقاشی بچه‌ها قصه‌ی دیگری را می‌خوانیم. به بچه‌ها توضیح می‌دهیم كه هدفمان از نقاشی، درس نقاشی در زنگ هنر نیست، بلكه می‌خواهیم بدانیم چقدر پایداری ذهنی دارند و یك قصه چقدر درذهن آنها پایدار می‌ماند.
گام دوم
نوشتن انشاهای كوتاه: بعد از 4 یا 5 قصه كه گفته ایم و بچه‌ها راجع به آن نقاشی كردند از آنها می‌خواهیم سه خط درباره‌ی آن قصه بنویسند.
گام سوم
تقویت حس بینایی بچه‌ها: برای خوب نوشتن ابتدا لازم است كه دنیا را خوب و درست ببینیم. برای تقویت حس بینایی می‌توانیم از همین حوادث روزمره كه در اطراف ما رخ می‌دهد استفاده كنیم در این كار می‌توانیم از پانتومیم و كولاژ استفاده كنیم. چون در نمایش پانتومیم صدا وجود ندارد بچه‌ها سعی می‌كنند خوب نگاه كنند تا اطلاعات لازم را به دست آورند.
گام چهارم
تقویت حس شنوایی بچه‌ها: نواری از صداهای گوناگون مثل صدای آب، باد، بوق خودرو، گریه‌ی نوزاد و..... كه قبلا ضبط كرده ایم در كلاس پخش می‌كنیم تا بچه‌ها به این صدا‌ها گوش دهند و با هم درباره‌ی هركدام صحبت كنند هدف این است كه بدانند برای نوشتن لازم است به صداهای اطرافشان نیز توجه كنند.
گام پنجم
نوشتن انشا از این گام آغاز می‌شود. این بار دیگر انشا سه سطر نیست و باید یك انشا مورد قبول در چند سطر بنویسد. كار نوشتن در منزل نیز از همین مرحله آغاز می‌شود. برای بار اول هم خود معلم همراه دانش آموزان انشا بنویسد و با خواندن انشایش به طور غیر مستقیم به بچه‌ها آموزش می‌دهد.
گام ششم
نوشتن انشا به صورت گروهی: در این گام موضوعی را مطرح می‌كنیم و از دانش آموزان می‌خواهیم جملاتی درباره‌ی آن بگویند تا روی تابلو بنویسیم. سپس از آنها می‌خواهیم با استفاده از این جمله‌ها انشا بنویسند در واقع این انشای گروهی به نوعی مرتب كردن همان جمله‌هایی است كه خودشان گفته اند.
سپس جمله‌های تكراری را حذف یا اصلاح می‌كنیم و با كمك دانش آموزان بازنویسی و ویرایش می‌كنیم.
گام هفتم
این مرحله سكوی پرش دانش آموزان به سوی دنیای نوشتن است.
انواع انشا
1) گاه انسان تحت تأثیر عواطف و احساسات خود قرار می‌گیرد و انگیزه‌ی نوشتن خود را در آن می‌یابد كه به آن نوشته‌ی "عاطفی" می‌گویند.
2) زمانی تخیل و جریان جوشان ذهن انسان را به نوشتن وا می‌دارد كه این گونه نوشتن را می‌توان "تخیلی" نامید.
3) نوعی دیگر از نوشتن "توصیفی" است كه با استفاده از تشبیهات و استعارات می‌توان به وصف طبیعت یا... پرداخت.
4) گونه‌ی دیگر نوشتن به صورت"گزارش" است كه دانش آموزان با دیدن و مشاهده كردن چیزی درباره‌ی آن، مطالبی تهیه می‌كنند و آنها را كنار هم قرار می‌دهند و انشا می‌نویسند.
5) گاه دانش آموزان قادر به نوشتن داستان هستند و اگر درست پرورش یابند نویسندگان بزرگی خواهند شد.
6) برای نوشتن انشای"اجتماعی" باید به میان مردم رفت ونیازهای آنان را حس كرد و واقعیت را دریافت.
7) هنر نیز در وجود آدمی‌است. در ذات و فطرت اوست. هركس به نوبه‌ی خود هنری دارد كه می‌تواند از آن استفاده كند و در تمام مراحل زندگی آن را به كار گیرد و نامی‌نكو و جاودان از خود باقی گذارد. اگر این نیاز انسان را وادار به نوشتن كند، می‌توان نوشته اش را "هنری" نامید.
8) تاریخ باور گذشته‌هاست و دانش آموزان باید تاریخ و گذشته‌ی خود را بدانند "انشای تاریخی" به مطالعه‌ی فراوان نیاز دارد.
9) اگر نوشته سرشار از كلمات و تعبیرات ادبی باشد می‌توان آن را "ادبی" نامید. این نوع نوشته اگر به شعر هم نزدیك باشد "شعر گونه" نامیده می‌شود.
10) معمول ترین نوع نوشته كه در بین دانش آموزان رایج است "نوشتن خاطره" است. اگر آنها درست یاد بگیرند كه خاطرات روزانه‌ی خود را بنویسند، هم در نوشتن بهتر به آنها كمك می‌شود و هم راستگویی در آنها تقویت می‌گردد.
11) اگر به دانش آموزان بگوییم در مورد مطلب یا موضوعی تحقیق كنند و سپس مطالب خود را با توجه به استدلال جمع آوری نمایند و به صورت انشا بنویسند می‌توان آنها را "تحقیقی" یا "استدلالی" نامید.
12) گونه‌‌‌ای دیگر از انشا "تشریحی" است كه به صورت عینی و تخیلی می‌باشد. عینی یعنی واقعی و تخیلی یعنی خیال انگیز.
13) نوشتن نامه هم می‌تواند گونه‌‌‌ای دیگر از انشا باشد.
14) زمانی انسان می‌خواهد با نوشته‌های خود نكات اخلاقی و پند آموز را بیان كند این انشا را می‌توان "اخلاقی" نامید.
15) علم نیز پیوسته در جهان در حال پیشروی است. هر روز اختراعات جدید یا صنعت و گونه‌های دیگر پیشرفت به وقوع می‌پیوندد. باید دائم دراین مورد اطلاعات به دست آورد. نوشتن این گونه اطلاعات را می‌توان "انشای علمی" نامید.
16) مشكل ترین نوع نوشته انشای "فلسفی" است كه به دلیل وبرهان احتیاج دارد و در آن باید علت‌ها را اثبات كرد.
17) مقابل فلسفه، "عرفان" است كه بدون دلیل بیان می‌شود. در این هر دو مبدأ خداوند است، فقط عرفان با رمز و راز علت‌ها بیگانه است و از اعماق و درون انسان برمی‌خیزد و معرفت انسان را در مورد آفرینش بیان می‌كند.
18) نوع دیگر انشا به صورت "طنز" است. قبل از هر چیز معلم باید به دانش آموزان توضیح دهد تا طنز با هزل و هجو اشتباه نشود.
اصول آموزش انشا
دانش آموزی می‌تواند انشای خوبی بنویسد كه:
1) با واژه‌ها و مفاهیم مختلف آشنا باشد.
2) با هریك از واژه‌ها بتواند جملات مناسبی بسازد.
3) در نوشتن هر جمله نكات دستوری را رعایت نماید.
4) در نوشتن جمله‌های مربوط به یك متن قواعد نگارش را رعایت كند.
5) در انشاهای توصیفی و گزارش نویسی باید مهارت مشاهده‌ی دانش آموز تقویت شود تا بتواند با كمك حواس خود موضوع مورد مشاهده را با دقت مشاهده كند و آنچه را مشاهده كرده یاد داشت نماید و از یاد داشت‌های خود جهت نوشتن انشای توصیفی و گزارشی استفاده نماید.
6) با مطالعه‌ی نوشته‌ی دیگران درباره‌ی موضوعی خاص، با چه نوشتن و چگونه نوشتن آشنا شود.
7) به شركت در جلسات سخنرانی علاقه شود و نكات مهم آن را یاد داشت نماید.
8) ترغیب شود تا پیرامون هر موضوع، مطلبی را كه خوانده و یا شنیده در دفتر معینی یادداشت نماید و یا منابعی كه را در آن زمینه، مطالبی نوشته اند معین سازد تا در فرصت لازم به آن منابع مراجعه كند.
9) برای كسب مهارت نوشتن مانند هر مهارت دیگر به تمرین و تكرار بپردازد.
راهكارهای تقویت زبان گفتاری به شرح زیر است:
- دانش آموزان درباره‌ی آزمایشی كه در كلاس انجام می‌دهند، مرحله به مرحله توضیح دهند.
- داستانی به انتخاب خود تعریف كرده و سپس نتیجه‌ی آن را بیان كنند.
- اگر با واقعه‌‌‌ای در مسیر مدرسه مواجه شدند برای هم كلاسی خود بیان كنند.
- جزئیات یك حادثه‌ی مهم مثل مسابقه‌ی فوتبال و ..... را برای هم كلاسیهای خود با دقت تعریف كنند.
- فیلم یا پانتومیم،نمایش نامه،تئاتر یا .... را برای هم كلاسیهای خود با دقت تعریف كنند.
- پس از شنیدن یك داستان آنچه را كه به خاطر سپرده اند برای دوستانشان بازگو كنند.
- یكی از موضوعات درسی مورد علاقه‌ی خود راانتخاب كرده و به طور شفاهی درباره‌ی آن توضیح دهند.
- بعد از بازدید از مكان‌های عملی، صنعتی،تفریحی، فرهنگی و.... مشاهدات خود را برای دوستانشان تعریف كنند.
- لطیفه یا داستان طنزی را برای دوستانشان مطرح كنند.
- به روش نقالی موضوعی را در كلاس به نمایش بگذارند.
- درباره‌ی یك موضوع علمی، هنری، اجتماعی،اقتصادی با دوستانشان مصاحبه كنند پس از جمع بندی نظرات آنان را در كلاس ارائه دهند.
- عناوین تعدادی از كتاب‌های مورد علاقه خود را به كلاس بیاورند و درباره‌ی مفاهیم و مطالب مطرح شده در كتاب‌ها توضیحاتی بدهند.
نكاتی پیرامون آموزش انشا
انجام فعالیت‌های زیر برای آموزش مطلوب انشا توصیه می‌شود:
1) از دانش آموزان بخواهیم اشیا و پدیده‌های اطراف خود را با دقت مشاهده كنند، سپس مشاهدات خود را در ذهن مرتب كرده و برای بازگو كردن و نوشتن آماده كنند.
2) برای دانش آموزان داستان یا متنی را بخوانیم و پرسشهایی جهت فعال نمودن ذهن آنان طرح كنیم. این امر باعث می‌گردد فراگیران از نقش فعال خود و مشاركت در بحث و نقد در كلاس لذت ببرند.
3) دانش آموزان را به طور عملی با اصول پژوهش و تحقیق و مراجعه به منابع اطلاعاتی و مطالعاتی آشنا سازیم.
4) به دانش آموزان آموزش دهیم كه در نوشتن انشا از واژه‌های دشوار و دور از ذهن استفاده نكنند.
5) دانش آموزان را ترغیب كنیم كه احساساتی را كه مایلند با دیگران در آن شركت باشند در نوشته‌ی خود به كار برند مانند: شادی، محبت، عاطفه، جشن، دوستی، ....
6) از دانش آموزان بخواهیم ابتدا خلاصه‌‌‌ای برای انشای خود بنویسند، سپس نوشته‌ی نهایی را با خلاصه‌ی خود مقایسه و ارزیابی كرده آن گاه مشخص كنند آیا به هدف مورد نظر خود دست یافته اند یا خیر؟
7) بانمایش یك فیلم كوتاه(داستانی، كارتون، مستند،....) دانش آموزان را به نقد نویسی تشویق كنیم تا آنها جملات خود را سازمان دهی كرده و نتیجه‌ی كلی نقدی را بنویسند.
8) با نمایش یك فیلم یا بیان یك داستان به صورت نیمه تمام از دانش آموزان بخواهیم فیلم یا داستان را به سلیقه‌ی خود كامل كرده، سپس متن كامل شده را بازخوانی كنند.
9) دانش آموزان را تشویق كنیم تا رئوس مطالب خود را بنویسند كه این خود مهارتی است كه باید آموزش داده شود. این كار به بازخوانی نوشته كمك بسیاری می‌كند استفاده از رئوس مطالب در برنامه ریزی بهبود كیفیت نگارش نقش موثری دارد.
10) نگارش خوب نیاز به تمرین بسیار دارد. تمریناتی در زمینه‌ی خلاصه نویسی، بازنویسی، بازآفرینی، خاطرات روزانه، شرح حال نگاری و.... دانش آموزان را به هنر خوب نوشتن آراسته خواهد كرد.
11) تجدید نظر در نوشته‌ی دانش آموزان بسیار مهم است، آنان می‌توانند برای مدتی نوشته‌ی خود را بازنویسی كنند.
12) دانش آموزان را تشویق كنیم تا در ویرایش نوشته‌هایشان با هم كلاسیهای خود هم فكری و تبادل نظر كنند و از آنها كمك بگیرند.
13) نمایش، سرود، تئاتر و... را برای بعضی از جلسات انشا انتخاب كنیم و بعد از دیدن آن از دانش آموزان بخواهیم تفسیر مهمی‌را كه برداشت كرده اند بنویسند.
انواع موضوعات انشا
1) موضوعات توصیفی
در این خصوص معمولا از دانش آموزان خواسته می‌شود موضوعاتی نظیر یك روز طوفانی را آن طور كه دیده یا شنیده اند،وصف كنند. واقعه‌‌‌ای را كه از نزدیك مشاهده كرده اند و یا شرح آن را شنیده اند بنویسند.
لازم به یادآوری است كه در نوشته‌های توصیفی باید از دانش آموزان خواسته شود تا درباره‌ی جزئیات پدیده‌ها یا اشیایی كه با حواس می‌توان آنها را دریافت دقت كنند یا فرصتی را ایجاد كنیم كه اشیا و یا پدیده‌ها را از نزدیك مشاهده كنند و اجزای آن را بررسی نمایند در آن صورت است كه می‌توانند درباره‌ی دیده‌ها و شنیده‌ها بنویسند و سوالات خود را درباره‌ی آن مطرح نمایند.
2)گزارش نویسی
این نوع انشا زمانی داده می‌شود كه دانش آموزان به بازدیدها، گردش‌ها، زیارت،تفریح و دیدار شخصیت‌ها رفته باشند در آن صورت می‌توان از آنها خواست به صورت انفرادی یا گروهی درباره‌ی جزئیات بازدید و یا گردش خود مطالبی را بنویسند دانش آموزان چه را كه از نزدیك یا از طریق پرسش دریافت كرده و یا از راه دیگری به آن رسیده است، در گزارش خود ذكر می‌كند. به طوری كه خواننده‌ی گزارش احساس كند كه خود در محل حضور داشته است.
3) انشای نقلی
در این نوع انشا معلم داستان‌هایی از موضوعات و دروس مختلف برای دانش آموزان نقل می‌كند و از آنان می‌خواهد تا این داستان‌ها را بنویسند مانند: سرگذشت انسان‌های شریف، فداكار، عالم، دانشمند، شهدا، .... كه می‌تواند از كتاب‌هایی نقل شود. به این ترتیب ضمن الگو دادن به شاگردان از آنان می‌خواهیم تا زندگی آن بزرگان را شرح دهند و نیز درس‌هایی را كه گرفته اند بنویسند. ذكر داستان‌های مفید و ترغیب دانش آموزان به بازگویی و نوشتن آنها تأثیر مطلوبی در روحیه‌ی آنها دارد. از طرف دیگر دانش آموزان را به خواندن سرگذشت بزرگان ترغیب نموده و زمینه‌ی تفكر و نویسندگی را در آنان تقویت می‌نماید.
4)انشای تخیلی
این نوع از انشا در واقع توصیف خیال پردازی‌های كودكان و یا اشخاص دیگر است در خیال پردازی معمولا فرد حكایتی را می‌سازد ویژگی‌های شی را كه به تصور درآورده است بیان می‌كند و گفت و گوهایی را تنظیم می‌كند اما در واقعیت شاید چنین شیئی وجود نداشته باشد و چنان وسیله‌‌‌ای را كسی نساخته باشد و گفت و گویی هم رد و بدل نشده باشد و همه‌ی آنها ساخته و پرداخته‌ی ذهن خیال پرداز فرد باشد.
بین خیال پردازی و خلاقیت رابطه‌‌‌ای وجود دارد. لذا ترغیب دانش آموزان به بازگو كردن تخیلات به پرورش ذهن خلاق آنان كمك می‌كند. چون تخیلات بیانگر احساسات و ادراكات درونی كودكان می‌باشد.
بنابراین با مطرح كردن موضوعات تخیلی و ترغیب آنها به نوشتن موضوعات می‌توان به احساسات، آرزوها، نگرشها و انتظارات آنان پی برد و تا حدودی ناشناخته‌های ذهنی آنان را كشف كرد.
5) خلاصه نویسی
در واقع یك نوع راهبرد آموزش انشا می‌باشد به این معنا كه از شاگردان بخواهیم درسی یا مطلبی را كه در چند صفحه نوشته شده است در نصف یا یك صفحه خلاصه كنند یا داستان بلندی را كه در چندین جلسه شنیده اند نقل كنند و خلاصه نویسی در واقع تمرینی برای انشای نقلی است كه باید به نكات زیر هنگام نوشتن توجه كرد:
- رابطه‌ی مطلبی كه باید به عنوان خلاصه نوشته شود با مطلب اصلی مشخص شود برای مثال: خلاصه به اندازه‌ی یك دوم، یك سوم، یك چهارم، یك دهم مطلب اصلی باشد.
- نوشته‌‌‌ای كه خلاصه می‌شود دارای سه بخش اساسی است:
الف) یك بخش آن افكار و اندیشه‌های اصلی نویسنده است، زیر این بخش خط كشیده تا عین آن نوشته و یا برداشت از متن اصلی نقل شود.
ب) بخش دیگر مفاهیمی‌است كه در جهت تأیید نظر نویسنده آورده شده است و به عبارت دیگر مستندات نویسنده به منظور ارائه یك فكر یا ایده است. در هنگام خلاصه نویسی باید بخشی از آن به عنوان مستندات نویسنده، نقل گردد.
ج) بخش سوم هر نوشته دلایل و توضیحات نویسنده می‌باشد كه جهت تبیین نوشته و یا ارتباط اندیشه‌های دیگران با اندیشه‌ی نویسنده است كه می‌توان آن را هنگام خلاصه كردن حذف كرد. بنابراین خلاصه‌ها عین گفته یا فكر نویسنده و یا مستندات فكر نویسنده است كه در خلاصه آورده است.
چیزی كه در خلاصه نویسی حائز اهمیت است اشاره به پیام اصلی نوشته و ذكر پیام‌های فرعی می‌باشد.
6)نامه نگاری
نامه نگاری نوع دیگری از انشا نویسی است. در نامه نگاری رعایت نكات زیر الزامی‌است:
- پیامی‌كه دانش آموز در مورد نامه‌ی خود نوشته است، قطع نامه، عنوان نامه، استفاده‌ی مناسب از علائم نگارش، حاشیه گذاری مناسب در نامه، خوش خطی، تاریخ نامه، نام و امضای نویسنده، نشانی گیرنده، تناسب متن با مخاطب نامه و امثال آن.
منابع:
نام كتاب ناشر
1) آموزش و ارزشیابی درس انشا دفتر آموزش عمومی
2)جزوات دوره‌ی ضمن خدمت كتاب جدیدالتألیف فارسی
3)در قلمرو آموزش زبان و ادب فارسی مجمع علمی‌آموزش زبان و ادب فارسی
4)فرهنگ لغت عمید
5)فرهنگ لغت معین
6)مجلات رشد
